خبرگزاری رویترز در گزارش مهمی از دبی و لندن، شیوههای دقیق کارشکنی آمریکا در مسیر رفع واقعی تحریمها علیه ایران را افشا کرد.
این گزارش چند روز پس از آن منتشر میشود که رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنان روز اول فروردین در مشهد فرمودند آمریکا تقریباً هیچ اقدامی برای تعلیق واقعی تحریمها علیه ایران انجام نداده است.
متن کامل این گزارش که روز 4 فروردین 1395 و به قلم «تام آرنولد TOM ARNOLD» و «جاناتان ساول JONATHAN SAUL» نوشته شده در ادامه میآید.
در حالی که دو ماه از لغو تحریمهای بین المللی علیه ایران سپری میشود، ناامیدیها به بهبود شرایط در حال افزایش است، زیرا با توجه به خودداری بانکهای خارجی از انجام تراکنشهای مالی با ایران، موافقتنامه های تجاری اندکی با این کشور در حال پیگیری است.
امیدهای مردم ایران به پایان سریع انزوای اقتصادی این کشور در حال رنگ باختن است، زیرا بانکهای خارجی، به ویژه بانکهای اروپایی - که برخی از آنها به واسطه جریمههای سنگین آمریکا بابت نقض تحریمهای ایران به شدت آسیب دیدهاند- از این موضع نگران هستند که محدودیتهای متعدد اعمال شده توسط واشنگتن علیه ایران را نقض کنند. بسیاری از این محدودیتها علیه ایران همچنان به قوت خود باقی است.
آیت الله علی خامنهای رهبر معظم ایران، آمریکا را به بی میلی در اجرای موافقتنامه هستهای ماه ژانویه میان ایران و کشورهای قدرتمند غربی متهم کرد.
وی در سخنرانی خود که روز یکشنبه از تلویزیون ایران پخش شد گفت: «آمریکاییها به وعدههای خود عمل نکردهاند، و تنها روی کاغذ اقدام به لغو تحریمها کردهاند.» وی همچنین از این موضوع شکایت کرد که تراکنشهای مالی بین المللی ایران با مشکل روبرو است، زیرا بانکهای بین المللی «از آمریکاییها میترسند».
بسیاری از تحریمهای مرتبط با فعالیتهای هستهای ایران زمانی که موافقتنامه هستهای 2015 در تاریخ هفدهم ژانویه به اجرا گذاشته شد، پایان یافت. از جمله این تحریمها میتوان به اقدامات اعمال شده توسط اتحادیه اروپا و همچنین قوانینی اشاره کرد که بر اساس آنها مقامات آمریکایی اجازه پیدا میکردند شرکتها و اشخاص خارجی را که با ایران همکاری میکردند، مورد پیگرد قضایی قرار دهند.
موافقتنامه ها در خصوص چند قرارداد عمده به صورت گسترده در رسانههای ایران پوشش داده شد و ایران ابراز امیدواری کرد رهایی از تحریمهای فلج کننده علیه این کشور بتواند باعث بهبود تجارت و سرمایه گذاریهای خارجی به ارزش چندین میلیارد دلار شود. بدین ترتیب اقتصاد ایران دوباره احیا خواهد شد و شرایط زندگی ایرانیها بهبود پیدا خواهد کرد. با این وجود، هنوز مبالغ کلانی (به صورت قراردادهای تجاری و سرمایه گذاری) وارد ایران نشده است.
بانکهای آمریکایی هنوز هم اجازه انجام فعالیت تجاری با ایران را ندارند، و درحالی که وام دهندگان در دیگر کشورها متأثر از این ممنوعیتها نمیشوند، همچنان مشکلات بسیار زیادی در این زمینه باقی مانده است. از مهمترین این مشکلات میتوان به قوانینی اشاره کرد که تراکنش با ایران را با استفاده از واحد پولی دلار در نظام مالی آمریکا ممنوع میکند. دلار، مهمترین واحد پولی تجاری در جهان است.
جامعه تجار ایران بر این باور است که آمریکا نتوانسته است به وضوح اعلام کند که چه اقدامی (در قبال ایران) مجاز است و چه اقدامی مجاز نیست. این موضوع باعث به وجود آمدن شرایطی غیر قطعی شده است که بی میلی بانکهای خارجی را به انجام تراکنش مالی با ایران در پی دارد.
«فریال مستوفی» رئیس شرکت خصوصی مدیریت پروژه «کی دی دی گروپ KDD Group» در این باره گفت: «ما باید تلاش کنیم و به آمریکا فشار بیاوریم تا این موضوع را شفاف کند. در غیر این صورت، لغو تحریمها هیچ معنایی نخواهد داشت.»
وی افزود «کی دی دی گروپ» در بخشهای مختلفی از جمله آهن، فولاد و معدن فعال است و شاهد تمایل زیاد شرکتهای خارجی به همکاری با ایران بوده است، اما تا کنون هیچ موافقتنامه ای میان طرفین نهایی نشده است.
مستوفی که ریاست «کمیسیون سرمایه گذاری» در اتاق بازرگانی ایران را نیز به عهده دارد در این باره گفت: «در صورتی که شرایط بانکداری همانند امروز باقی بماند و تغییری نکند، قطعاً با مشکلاتی در پرداختها روبرو خواهیم شد.»
وزارت خزانه داری آمریکا که مسئولیت اجرای تحریمها علیه ایران را به عهده دارد، تا کنون به درخواستهای خبرگزاری رویترز برای اظهار نظر درباره این موضوع پاسخی نداده است.
دبی یکی از مهمترین شرکای تجاری دیرینه ایران است و ایرانیهای مقیم دبی، از این موضوع شکایت دارند که نمیتوانند اعتبارهای اسنادی را به منظور تأمین مالی مبادلات با ایران افتتاح کنند. حتی برخی از این تاجران اعلام کردند حسابهای بانکی شرکتهای آنها طی هفتههای اخیر مسدود شده است.
این مشکلات همچنین باعث پیچیده شدن طرحهای ایران مبنی بر فروش نفت خام بیشتر میشود. ایران همچنین قصد دارد 100 میلیارد دلار از داراییهای خود را که به واسطه تحریمهای بین المللی در حسابهای بانکهای خارجی مسدود شده بود، مورد استفاده قرار دهد و این مشکلات باعث پیچیده شدن فرآیند مذکور میشود.
از ماه ژانویه تا کنون، ایران اقدام به امضای چند موافقتنامه به ارزش تقریبی 50 میلیارد دلار با کشورهای مختلف کرده است. از جمله این کشورها میتوان به ایتالیا، ژاپن، کره جنوبی، روسیه، آلمان و دیگر کشورهایی اشاره کرد که با ایران مراوده تجاری، تأمین مالی و سایر انواع سرمایه گذاری را دارند.
برخی از این توافقنامهها شامل امضای قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای جت ایرباس به ارزش 27 میلیارد دلار میشود. با وجود این، تأمین مالی مورد نیاز برای تبدیل این موافقتنامه ها به قراردادهای محکم و استوار، یک مشکل دیگر است.
یک مدیر اجرایی شرکت ایرباس در این باره در کنفرانسی که ماه گذشته در پاریس برگزار شد اعلام کرد: «ما در حال حاضر تنها شاهد پشت کردن بانکها و خارج شدن آنها از صحنه هستیم. ما به آنها می گوییم نترسید»!
جریمه نه میلیارد دلاری بانک «ب ان پ پاریبا BNP Paribas» در سال 2014 توسط آمریکا باعث شده است بسیاری از بانکها از انجام فعالیتهای تجاری با ایران هراس داشته باشند. این جریمه بابت نقض تحریمهای مالی آمریکا علیه بانک مذکور اعمال شد. رئیس فدراسیون بانکدرای فرانسه نیز در کنفرانسی اعلام کرد وام دهندگان باید از «امنیت و شفافیت قضایی کامل» اطمینان پیدا کنند.
کسب این اطمینان، اقدام بسیار دشواری خواهد بود، زیرا واشنگتن همچنان ممنوعیت انجام تراکنشهای ایران را با واحد پولی دلار، در نظام بانکی خود حفظ کرده است.
«جرج بوث George Booth» از کارشناسان موسسه حقوقی «پینسنت میسونز Pinsent Masons» در این باره گفت: «تا زمانی که تحریمهای آمریکا علیه ایران برداشته نشود، بانکهای اروپایی که عملیات کلانی در آمریکا دارند - و بسیاری از بانکهای اروپایی شامل این مقوله میشوند- همچنان با محدودیتهای تجاری گسترده و خسته کنندهای روبرو خواهند بود، مگر آنکه بتوانند فعالیتهای تجاری خود را به صورت کامل از اروپا و آمریکا مجزا کنند.»
وی که اقدام به ارائه مشاوره به شرکتها برای انجام مراودات تجاری با ایران میکند، در ادامه گفت: «سخن گفتن درباره این موضوع، بسیار آسانتر از عمل کردن به آن است. سطح ساختار دهی دوباره مورد نیاز برای تحقق این معیار، بسیار زیاد است و نباید آن را به هیچ وجه دست کم گرفت.»
«سید آرش شهر آیینی» معاون مدیر اجرایی ارشد «صندوق ضمانت صادرات ایران» که یک آژانس دولتی ایران است در این باره گفت تا کنون تنها بانکهای کوچک تمایل داشتهاند تا در این جریان مشارکت کنند، و تراکنشها محدود به رقم 50 میلیون دلار بوده است.
وی افزود: «برخی از تراکنشها با مبلغ کم انجام شده است، اما مبالغ کلان نیازمند مشارکت بانکهای خارجی بزرگ خواهد بود که پیش از اعمال تحریمها علیه ایران در این کشور فعال بودند. آنها هنوز هم تمایلی به آغاز رابطه تجاری با ایران ندارند.»
شبکه جهانی پرداخت «سوییفت» طی هفتههای اخیر، چندین بانک ایرانی را دوباره به نظام خود متصل کرد. بدین ترتیب این بانکها اجازه پیدا کردهاند تراکنشهای برون مرزی با بانکهای خارجی را پس از چهار سال قطع ارتباط، دوباره از سر بگیرند.
این اقدام، گامی مهم در مسیر اتصال دوباره ایران به نظام مالی جهانی شمرده میشود، اما نتیجه آن تا کنون چندان چشمگیر نبوده است.
دو منبع آگاه بانکی در این باره اعلام کردند بیشتر بانکهای بین المللی همچنان از پذیرفتن چک از صاحبان حسابها در بانکهای تجاری مهم ایران که دوباره به نظام مالی جهانی متصل شدهاند، خودداری میکنند.
«علی سنگینیان» مدیر اجرایی ارشد «بانک سرمایه گذاری امین» که بزرگترین بانک سرمایه گذاری این کشور شمرده میشود، عامل تأخیر در اتصال دوباره بانکهای ایرانی را تحریمهای باقی مانده علیه این کشور، اضطراب بانکهای خارجی و فناوریهای قدیمی مورد استفاده در ایران دانست.
یک بانکدار بین المللی در منطقه نیز در این باره گفت بی میلی بانک تحت مدیریت وی از انجام تراکنشهای مالی با ایران، تغییری نکرده است. وی افزود: «نزدیک به 85 درصد تجارت با ایران به واحد پولی دلار انجام میشود و اگر با این واحد پولی معامله کنید، نمیتوانید خطر مشارکت با ایران را بپذیرید.»
از میان تراکنشهایی که اکنون با ایران انجام میشود، برخی از آنها با استفاده از واحد پولی یورو یا دیگر واحدهای پولی است. این موضوع بر اساس توافقهای کنونی، مجاز شمرده میشود.
«جیمز کیدول James Kidwell» مدیر اجرایی گروه کشتیرانی «برائمار Braemar» در این باره گفت: «با وجود بهتر شدن اوضاع، هنوز هم مشخص نیست اگر با واحد پولی دلار آمریکا اقدام به تراکنش (با ایران) کنید، این تراکنشها در نظام بانکی با مشکل روبرو خواهد شد یا نه. برخی افراد احتمالاً ترجیح میدهند تراکنشها را با واحد پولی یورو انجام دهند تا از بروز هر گونه مشکلی جلوگیری شود.»
ایران توانسته است نفت خود را با استفاده از واحد پولی یورو، به هند و دیگر خریداران بفروشد.
خبرگزاری رویترز ماه گذشته در گزارشی به نقل از یک منبع آگاه در شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد مقامات ایران به شرکای تجاری خود که میلیاردها دلار به این کشور بدهکار هستند، اعلام کردند خواستار دریافت این بدهیها به یورو هستند.
منبع: ایران هستهای