ج) چرایی ماجرا
یکی از اساسی‌ترین پرسش‌ها پیرامون حوادث پس از انتخابات دهم به چرایی آن باز میگردد که باید بطور ریشه‌ای مورد بررسی قرار گیرد. از منظر جریان شناسی سیاسی علل وقوع اغتشاشات اخیر به عزم جدی چند جریانات سیاسی بریک خواسته سلبی یعنی نفی یک گروه یا شخص باز میگردد. در انتخابات دهم احزاب و گروههایی که مطالبه خود را در حذف آقای احمدی نژاد متمکز کرده بودند عبارتند از:
افراطی راست مدرن یا به عبارت بهتر تکنوکرات‌ها( کارگزاران) و گروهای اقماری آن.
افراطیون چپ ( مشارکت و سازمان مجاهدین، دفتر تحکیم وحدت و مجمع روحانیون مبارز).
جریانی که خود را معتدل یا میانه معرفی می‌کند.
گروههای معاند و مخالف نظام اعم از؛ منافقین، مشروطه طلبان، سلطنت طلبان، گروهک منحله دمکرات کردستان و... .
فرق‌های انحرافی بهائیت و وهابی‌ها و حتی دراویش و ... .
سفارتخانه‌های انگلیس و فرانسه بهمراه 22 سفارتخانه غربی و برخی از کشورهای منطقه.
طبیعی است که هر یک از بازیگران فوق با نیت و مقصد خاصی در این حوادث نقش آفرینی کردند.
در تحلیل انگیزه گروههای داخلی می‌توان یک مسئله ریشه‌ای و اساسی در قالب یک قرائت انحرافی از جمهوریت و اسلامیت آنهم با پوشش «خط امام» اشاره کرد.
در مراسم تنفیذ و تحلیف حکم ریاست جمهوری آقای دکتر محمود احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور دهم که یکی از آخرین مراحل انجام انتخابات ریاست جمهوری در ایران به حساب می‌آید و در دوازدهم مرداد ماه صورت گرفت، رهبر معظم انقلاب اسلامی پس از تنفیذ حکم آقای احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور دهم، طی سخنانی به بحث کلیدی جمهوریت و اسلامیت اشاره کرده و فرمودند:
«در پرتو انقلاب عظیم ملت، حضور مردم در صحنه و خشوع در مقابل احکام الهی، حقیقت واحدی به نام جمهوری اسلامی را شکل داده‌اند. جمهوریت و اسلامیت دو عنصر جدا از همدیگر نیستند چرا که تکیه به مردم و احترام به خواست و رأی آنان در دل اسلامیت و اتکای به احکام الهی قرار دارد. ترکیب ذاتی اسلامیت و جمهوریت راز ماندگاری و آسیب ناپذیری جمهوری اسلامی است و به فضل الهی و هوشیاری مردم و مسئولان این حقیقت مصونیت بخش همواره حفظ خواهد شد.»
طرح این موضوع در پاسخ به یک قرائت انحرافی و برداشت سو از جمهوریت نظام اسلامی می‌باشد که به عنوان یکی از علل ریشه‌ای وقوع حوادث پس از انتخابات مورد اشاره رهبر معظم انقلاب اسلامی قرار گرفت. قائلین به تفکیک جمهوری و اسلامی از یکدیگر سعی دارند تا با رودررو قرار دادن «جمهوریت» در مقابل «اسلامیت»، مقاصد خود را تحت عنوان خواسته مردم به نظام تحمیل نمایند.
قرائت انحرافی که خطر آن برای نظام را معمار کبیر انقلاب اسلامی در آستانه نخستین انتخابات پس از پیروزی انقلاب اسلامی در شرایطی که هنوز دو ماه از پیروزی ملت ایران نگذشته بود، گوشزد نموده و فرمودند: «آنکه ملت ما می‌خواهد جمهوری اسلامی است نه جمهوری فقط، نه جمهوری دمکراتیک، نه جمهوری دمکراتیک اسلامی، جمهوری اسلامی»[23]
حضرت امام (ره) در همان موقع در مقابل فشارهای وارده فرمودند: «جمهوری اسلامی، نه یک کلمه کم، نه یک کلمه بیش.»
با این وجود، بارها این موضوع از سوی عده‌ای تحت عنوان روشنفکر دینی و غیر دینی مورد تشکیک قرار گرفت و تلاش کردند با ظرف و مظروف کردن وصفت و موصوف دانستن یا مضاف و مضاف الیه قراردادن جمهوری اسلامی، میان این واژه ترکیبی جدایی بیفکنند. متاسفانه عده‌ای نیز که خود را در خط امام می‌دانند با استناد به یک جمله آن بزرگوار در خصوص «میزان بودن رای مردم » با این جریان همراهی می‌کنند و این در حالی است که آن یار سفر کرده این جمله را در پاسخ به مدعیان جمهوری خواهی و مردم ایراد فرمودند که سعی داشتند به بهانه دفاع از خواست مردم به نهادهای قانونی منجمله دولت تعرض می‌نمودند چنانچه فرمودند:
«خوب، شما مردم را هی می‌گویید ما قبول داریم، مردم را قبول داریم، خوب، بسیارخوب، که هست که مردم را قبول ندارد! این مردم تعیین کرده اند، خوب قبول دارید اگر می‌گویید میزان رای مردم است، خوب این رای مردم. حالا ائتلاف کردید که به ضد رای مردم عمل کنید... ائتلاف کردید دولت را کنار بگذارید. این ائتلافات برای چیست؟ این چه ائتلافی است؟»[24]
استناد به نظر حضرت امام (ره) در خصوص میزان بودن رای ملت در حالی صورت می‌گیرد که آن بزرگوار به دنبال آن ملاک می‌فرمایند: «نظر آن ملتی که نهضت را به وجود آورد و قدرت‌های بزرگ را شکست داد میزان است. کسانی که گمان می‌کنند غیر قدرت اسلام می‌توانست یک همچون سدی را بشکند، در خطا هستند.»[25]
اصرار مجدد برخی از عناصر تجدید نظر طلب برتفکیک جمهوریت و اسلامیت در دوره هشت ساله موسوم به اصلاحات سبب بروز اختلافاتی در میان قائلین بدان گردید تا جائی که اکبر گنجی در مانیفست جمهوری خواهی خود بر «جمهوری دینداران» تاکید کرد و سعید حجاریان در تعدیل آن به جمهوری مشروطه اسلامی اشاره نمود.
در انتخابات اخیر نیز آقایان موسوی و کروبی نیز در بیانیه‌های خود به صراحت از باور خویش به دوگانه بودن جمهوریت و اسلامیت اشاره کرده و با کوبیدن سنگ جمهوریت بر سینه خویش نشان می‌دهند که این تلقی غلط به عنوان یک عامل عمده در ریشه یابی حوادث اخیر قابل طرح می‌باشد. ذیلا به برخی از موارد آن در بیانیه‌های نامبردگان اشاره میگردد:
موسوی در بیانیه 31 خرداد خود پذیرش عدم تقلب را پایان جمهوریت دانسته و در واقع اعلام می‌دارد که نظام در این جهت حرکت می‌کند که البته او برای جلوگیری از حکومت اسلامی منهای جمهوریت تلاش می‌نماید، آنجا که می‌نویسد:
«اگر حجم عظیم تقلب و جابه جایی آراء که آتش به خرمن اعتماد مردم زده است، خود دلیل و شاهد فقدان تقلب معرفی شود، جمهوریت نظام به مسلخ کشیده خواهد شد و عملا ایده ناسازگاری اسلام و جمهوریت به اثبات می‌رسد. این سرنوشت دو گروه را خوشحال خواهد کرد یک دسته آنان که از ابتدای انقلاب در مقابل امام صف آرایی کرده و حکومت اسلامی را همان استبداد صالحان دانسته و گمان باطل خود می‌خواهد مردم را به زور به بهشت ببرند و دسته دیگر که با ادعای دفاع از حقوق مردم اساسا دیانت و اسلام را مانع تحقق جمهوریت می‌دانند.»[26]
او در بیانیه ی نهم خود در پاسخ به کسانی که از او می‌خواهند گذشت کند می‌گوید:
«من نمی‌توانم بر سر حقوق و آرای پایمال شده مردم معامله یا مصالحه کنم . مساله جمهوریت و حتی اسلامیت نظام ماست. اگر در این نقطه ایستادگی نکنیم دیگر تضمینی نداریم که در آینده با حوادث تلخی نظیر آنچه در انتخابات کنونی گذشت روبه رو نباشیم.»
کروبی نیز انتخابات را جشنواره بزرگ «جمهوریت» در نظام امام خمینی (ره) دانسته و معتقد است نتایج اعلام شده دو انحراف اساسی در تاریخ انقلاب به همراه دارد.وی در توصیف این دو انحراف در بیانیه دوم خود می‌نویسد:
«انحراف اول، انحراف از جمهوریت نظام که نقطه شروع آن برگزاری دومین انتخابات مجلس خبرگان رهبری در سال 69 و رد صلاحیت گسترده یاران امام (ره) پس از رحلت بنیان گذار جمهوری اسلامی بود و این انحراف سبب شد جمهوریت مورد نظر امام مخدوش شود و امروزه حتی افرادی که در این انحراف مقصر بودند از آن آسیب می‌بینند...»
وی در فراخوان راهپیمایی روز جمعه (29/3) کشته شدگان را شهدای راه جمهوریت دانسته و می‌نویسد: «از همه مردم تهران دعوت می‌کنم ساعت 11 صبح روز جمعه 29 خرداد 88 با لباس سیاه به نشانه سوگواری برای شهدای راه جمهوریت نظام اسلامی ایران از میدان هفت تیر تا محل برگزاری نماز جمعه حضور یابند و با حضور آرام و آگاهانه خود اعتراض خویش به انتخابات را اعلام کنند و خواسته ابطال انتخابات نامشروع 22 خرداد 88 را به گوش عالی ترین مقام کشور برسانند.»
کروبی در بیانیه شماره 4 خود نیز موضوع جمهوریت را مورد تاکید قرار داده و متذکر میگردد:
«تمامی ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران مطابق قانون اساسی به عنوان میثاق ملت و آموزه‌های امام، مشروعیت خود را از رای ملت به طور مستقیم و یا غیر مستقیم اخذ می‌کند.»
تلاش برای قرائت انحرافی از جمهوریت و اسلامیت در حالی از سوی مدعیان خط امام صورت می‌گیرد که امام راحل (ره) در پاسخ به این گونه حرکت‌ها می‌فرمایند :
«الان کی منحرف دارد می‌کند مسیر ملت را، چه گروههایی هستند که ملت ما را از این مسیر می‌خواهند منحرف کنند چه جمعیت‌هایی هستند که نهضت اسلامی را می‌خواهند از اسلامیتش منحرف کنند اینها گروههایی هستند که عده‌ای از آنها نیم دانند قضایا را، جاهلند و عده‌ای هستند عالما، عامدأ با اسلام مخالفند، آنهایی که جاهلند باید هدایت کرد... و اما آن قشری که به واسطه مخالفت با اسلام با مخالفت می‌کنند آنها باید علاج به هدایت (اگر ممکن است) علاج کرد والا با همان مشتی که رژیم را از بین بردید، آن وابسته‌ها را هم از بین خواهید برد.» [27]
آن امام همام (ره) در ادامه همین فرمایشاتشان پس از تاکید بر انحرافی بودن این جریان می‌فرمایند:
«انحرافات را از کجا بشناسیم از کجا بدانیم قشر نهضت بوجود آورد، با قشر‌های مخالف نهضت کیست از کجا بفهمیم، از نوشته‌های آنها، از گفتار آنها، از اجتماعات آنها، از میتینگ‌های آنها...»[28]
در علت یابی عوامل داخلی اغتشاشات پس از انتخابات تهران عمدتا باید به مسائل سیاسی بویژه تعامل کلیه گروه‌ها و جریانات مخالف دولت نهم توجه داشت که تمامی تلاش خود جهت عدم پیروزی آقای دکتر محمود احمدی نژاد در انتخابات دور دوم ریاست جمهوری نهم مبذول داشتند که با ناکامی مواجه گردیدند لکن در طول چهار ساله فعالیت دولت نهم عزم خود را در راستای جلوگیری پیروزی مجدد آقای احمدی نژاد به کار گرفتند.
تحلیل غلط از علل رویکرد مردم به شعار اصیل انقلاب و حمایت مردمی از اقدامات دولت نهم در ترویج عدالت، مقابله با تجمل گرایی، خدمت صادقانه، کاهش فاصله مردم و مسئولین و اولویت بخشی به مناطق محروم سبب انحرافاتی بی بدیل در روند تعامل برخی احزاب، نخبگان و خواص جامعه با دولتمردان گردید که از جمله پیامد‌های آن می‌توان به نقد غیر منصفانه، تخریب و هجمه سنگین تبلیغاتی علیه دولت در طول چهار سال گذشته اشاره نمود.
اما آندسته از صاحب نظرانی که بر نقش عوامل بیرونی اصرار دارند بر این عقیده‌اند که تحلیل گران غربی با نگاه از بیرون به مسائل کشورمان، مقاصد خویش را در براندازی، عقب نشینی از مواضع، تغییر رفتار و امتیازگیری دنبال نموده و با پیش فرض‌های ذیل اقدام به برنامه ریزی در راستای انقلاب رنگی در ایران کردند:
1- ملت ایران با هوشیاری در پای صندوق رای حاضر خواهند شد.
2- رئیس جمهور نهم به جهت رضایت عمومی، مردمی بودن، تلاش‌های گسترده و حمایت مسئولین نظام از اقبال بیشتری نسبت به سایر نامزد‌ها برخوردار می‌باشد.
3- جریان مقابل احمدی نژاد قصد دارد به هر نحو ممکن از پیروزی مجدد وی جلوگیری کند.
4- حضور هر فرد دیگری بر کرسی ریاست جمهوری صرف نظر از وابستگی جناحی به غیر از احمدی‌نژاد برای غرب مناسب تر می‌باشد.
5- کاندیداهای اصلاح طلبان که امیدی به موفقیت آنها نیست قصد دارند نتیجه انتخابات را در صورت عدم پیروزی مورد تردید قرار دهند که بستر لازم جهت انقلاب رنگی را فراهم می‌سازد.
6- به منظور اجرای انقلاب رنگی همکاری گروههای افراطی داخل کشور، گروههای معاند،NGOها و سازمان‌های حقوق بشری و هماهنگی سفارتخانه‌های غربی لازم است که این شرایط نیز با میدان داری انگلیس، ایتالیا، چک و ارتباط با ستاد نامزد‌ها ی اصلاح طلب بوجود آمده.
با عنایت به مفروضات فوق، واشنگتن به رغم ژست ظاهری عدم دخالت در امور ایران که قرار بود در دوره اوباما در دستور کار کاخ سفید قرار گیرد، نتوانست از فرصت پیش آمده چشم پوشی کند و چنانچه خانم کلینتون وزیر خارجه آمریکا اذعان کرد در پشت صحنه آشوب‌های تهران تلاش‌های فراوانی بعمل آورده است. بخش عمده اقدامات آمریکا در اختصاص بودجه، تبلیغات رسانه‌ای، حمایت مادی و هماهنگی‌های پشت صحنه نمایان گردید.
دولت انگلیس با ایفای نقش محوری در این ماجرا، به شکل همه جانبه و مستقیم در صحنه دخالت داشت و از هیچ اقدام رسانه‌ای و تبلیغاتی، مادی و مالی، هماهنگی و ارتباط گیری، اطلاعاتی و عملیاتی و به احتمال زیاد در ترور و بمب گذاری‌ها فرو گذار ننمود.
دولت‌هایی نظیر آلمان، ایتالیا، چک و برخی دیگر از کشورهای اروپایی با دخالت مستقیم و حضور در صحنه اغتشاشات و حمایت از آشوب طلبان به ایفای نقش پرداختند. همچنین برخی از کشورهای منطقه نیز با دخالت مستقیم و غیر مستقیم در پشت صحنه ماجراهای پس از انتخابات تهران قرار گرفتند.
اما آنچه این انقلاب سرخ که با ظاهری سبز دنبال می‌گردید را با شکست مواجه ساخت و تحلیل غرب و تلاش عوامل داخلی آنها را به هم زد، هوشیاری ملت ایران، نقش رهبری در مدیریت بحران‌ها، توان نهادهای نظام و حضور نیروهای ولایی در صحنه‌های دفاع از نظام بود که مورد غفلت آنها قرار گرفت.
فهرست منابع:
1- مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، چاپ دهم،دارالکتب الاسلامیه، 1372
2- مطهری، مرتضی؛ آشنایی با قرآن، چاپ اول، انتشارات صدرا، 1377
3- جین شارپ، از دیکتاتوری تا دموکراسی، نشر طرح نو، 1385
4-تفلیسی، ابوالفضل ابراهیم ابن حبیش؛ وجوه قرآن، به اهتمام مهدی محقق، انتشارات دانشگاه تهران، 1371
5- محمدی ری شهری، محمد؛ منتخب میزان الحکمه، ترجمه محمد رضا شیخی، چاپ سوم، مؤسسه چاپ و نشر دارالحدیث، 1384
6- موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، مطالبات غیر قانونی، 1388
7- عبداللهی فر حسین، کودتای سبز حلقه‌ای از جنگ نرم، معاونت سیاسی سازمان عقیدتی سیاسی ناجا، تابستان 1388
8- سهراب پور همت، سیمای فتنه گران در قران و نهج البلاغه، فصلنامه مطالعات سیاسی روز شماره 32
9- شریفی، احمد حسین، موج فتنه از جمل تا جنگ نرم، کانون اندیشه جوان، 1388
10- موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، فتنه و فتنه گران، چاپ دوم 1388
11-خبرگزاری فارس، رحیم پورازغدی حسن،، گفتاری در باب بروز فتنه و نتایج آن در دوران امیرالمومنین(ع)، 10/8/1388
12- معاونت سیاسی نمایندگی ولی وفقیه در سپاه، بصیرت پاسداری2، آبان 1388
[1] - خطبه‌های نماز جمعه تهران 29/3/88
[2]- صحیفه نور ج 18 ص 478.
[3]- همان
[4]- نهج البلاغه خطبه 2
[5]- موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، فتنه و فتنه گران، ص 62
[6]- رحیم پورازغدی حسن، خبرگزاری فارس، گفتاری در باب بروز فتنه و نتایج آن در دوران امیرالمومنین (ع)، 10/8/88
[7]- سراج رضا، نفاق جدید، جریان شناسی درون دینی از دوران تأویل،
[8]- اصول کافی، کتاب ایمان و کفر، ص 208
[9] - نهج البلاغه، خطبه 28
[10]- سوره بقره، آیه 193 و انفال، آیه39
[11] - نهج البلاغه فیض الاسلام، خطبه 50.
[12]- نهج البلاغه، خطبه 154
[13]- شریفی احمد حسین، موج فتنه از جمل تا جنگ نرم، کانون اندیشه جوان، ص 83
[14]- سهراب پور همت، سیمای فتنه گران در قران و نهج البلاغه، فصلنامه مطالعات سیاسی روز شماره 32
[15]- معاونت سیاسی نمایندگی ولی وفقیه در سپاه، بصیرت پاسداری2، آبان 88، ص 185
[16]- نهج البلاغه خطبه 120
[17]- محمدیری شهری، محمد؛ منتخب میزان الحکمه، ترجمه محمد رضا شیخی، چاپ سوم، مؤسسه چاپ و نشردارالحدیث، 1384، حدیث شماره 9102
[18]- موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، مطالبات غیر قانونی، 1388 ص436
[19]- نهج البلاغه، خطبه 50
[20] - نهج البلاغه، خطبه 147 [20]
[21]- مقام معظم رهبری در جمع مردم آمل 6/11/88
[22]- مقام معظم رهبری در جمع کارکنان نیروی هوایی ارتش 19/11/88
[23]- صحیفه نور، جلد 5، ص 129، 10/12/57
[24]- صحیفه نور، جلد 15، ص 14، 25/3/60
[25]- صحیفه نور، جلد 7، ص 54، 15/3/58
[26] - سایت قلم نیوز، 31 خرداد 88، ساعت 14/ 9
[27]- صحیفه نور، جلد 7، ص 54، 15/3/57
[28]- همان منبع
بخش‌های قبلی:
