دکتر مسعود درخشان استادتمام دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
سراب انتقال فناوری در قراردادهای جدید نفتی/ قرادادهای جدید؛ نقطه عطف در تضعیف شدید شرکت ملی نفت
دکتر مسعود درخشان، استاد دانشگاه، در سه گزارش تفصیلی به واکاوی قرادادهای جدید نفتی پرداخته که بخش سوم و آخر آن به نقصان های دیگر قرادادها پرداخته است.
دکتر مسعود درخشان استادتمام دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
در بخش اول، به این نکته پرداختیم که قرارداد جدید نفتی، کاملاً مشابه قراردادهای امتیازی است که قبل از انقلاب اسلامی منعقد شده؛ در بخش دوم، به این سؤال می‌پردازیم که آیا در قراردادهای امتیازی قبل از انقلاب، اصول حاکمیت و مالکیت و نظارت بر مخازن نفتی کشور وجود نداشت؟
دکتر مسعود درخشان استادتمام دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده و دسته‌بندی مطالب
این گزارش در سه بخش منتشر می‌شود. در بخش اول، به این نکته می‌پردازیم که قرارداد جدید نفتی، موسوم به IPC، علی‌رغم اینکه به لحاظ حقوقی از نوع خدماتی است اما به لحاظ طولانی بودن مدت قرارداد سهم قابل‌توجهی از تولید میدان که نصیب شرکتهای نفتی خارجی می‌شود کاملاً مشابه قراردادهای امتیازی است که قبل از انقلاب اسلامی منعقد شده و لذا از این منظر، این قرارداد را می‌توان بازگشتی به گذشته دانست. از سوی دیگر، به این نکته توجه شده است که نهضت ملی شدن نفت در زمان مصدق برای تغییر دادن رژیم حقوقی قراردادهای نفتی نبود بلکه می‌خواست دست شرکتهای نفتی خارجی را از میادین نفتی کشور کوتاه کند. کودتای 28 مرداد و سقوط دولت مصدق و ظهور کنسرسیوم، بار دیگر شرکتهای نفتی خارجی را بر مقدرات صنعت نفت کشور حاکم کرد تا آنکه انقلاب اسلامی به سلطه این شرکتها پایان داد. متأسفانه، قرارداد جدید نفتی مجدداً پای این شرکتهای نفتی را به صنعت نفت کشور باز می‌کند و اجازه می‌دهد این شرکتها با سوابق استعماری بتوانند بر مقدرات میادین موضوع قرارداد حاکم شوند. از این‌رو، اگر این قرارداد جدید نفتی اجرایی شود تاریخ ما را محاکمه خواهد کرد که چرا بعد از 37 سال از انقلاب اسلامی متولیان صنعت نفت کشور با جذاب کردن هر چه بیشتر قراردادهای نفتی مجدداً این شرکتهای نفتی خارجی را به ایران دعوت کردند.
